Kemoterapiye Bağlı Mide Bulantısı ve Kusmayı Kontrol Altına Alın

KanseriTedaviEt.com | Pazartesi, Şubat 23, 2009 | 1 yorum » | Yazı boyutu : Yazı boyutunu büyüt Yazı boyutunu küçült

KemoterapiAşağıda derlemiş olduğum orjinali 19.02.2009 tarihli yazıyı WebMD sitesinden aldım. Yazar R. Morgan Griffin, kanser ve kemoterapi konusunda akademik çalışmalar yapan üç isimle bir söyleşi yapmış ve ortaya kemoterapiye bağlı mide bulantısı ve kusma yaşayanlar için harika tavsiyeler içeren muhteşem bir yazı çıkmış. KanseriTedaviEt.com'da yazmaya yeni başladım, dolayısıyla teknik terimlerde bazı çeviri hataları olmuş olabilir. Eğer doğruluğundan emin olmadığınız bazı bölümler olursa yazının orjinalini buradan okuyabilirsiniz.

Yeni ilaçlar ve alternatif terapiler kemoterapinin yan etkilerini azaltmaya veya yok etmeye yardımcı olabilir

Uzun bir zaman önce şiddetli mide bulantıları ve kusma, kemoterapi gören hastalar için bir rutindi. Neyseki günümüzde yeni ilaçlar ve tedavilerle artık bu sorun olmaktan çıktı.

Seattle'daki Fred Hutchinson Kanser Araştırma Merkezi başkanı Karen Sryjala şöyle diyor : "Büyük bir ilerleme kaydettik. Eskiye nazaran çok daha fazla dozda kemoterapi kullanmamıza rağmen, şu an çok daha az bulantı ve kusmayla karşı karşıyayız. Yan etkileri kontrol edebilirsek, kanser tedavisini çok daha agresif uygulayabiliriz.".

Bulantı önleyici araçlar o kadar etkiliki, bazı uzmanlar bulantıyı tedavi etmektense bulantıyı önleme üzerine yoğunlaştılar.

Amerikan Kanser Derneği Göğüs Kanseri Komitesi Başkanı Christy Russell "Benim asıl amacım bulantının başlamasını beklemek ve daha sonra tedavi etmektense, bulantıyı başlamadan durdurmak" diye belirtiyor.

Tabiki tüm bulantı ve kusma vakaları önlenemez. Kemoterapi gören insanların %70 ila 80'i hala risk altında. Ama neyseki daha etkili tedaviler sayesinde insanlar normal hayatlarına dönebiliyor, çalışıyor ve ailelerine bakabiliyorlar.

Texas M. D. Anderson Üniversitesi Kanser Merkezi İlaç Bölümü Başkanı Carmen Escalante "Bu ilaçlar size her zaman iyi hissettirmez, ancak hayatınıza normal bir şekilde devam edersiniz. Bu kemoterapide büyük bir ilerlemedir." diye belirtiyor.

Kemoterapinin Yan Etkileri - Tedavi ne kadar ağır ?

Kemoterapi gören hastalar için kemoterapi kaynaklı bulantı ve kusma yan etkiden çok daha öte birşeydir. Çok ezici olabilirler, bazen başka birşey düşünemeyecek hale gelirsiniz.

Kemoterapi birçok bulantı ve kusma türüne sebep olabilir :

* Akut mide bulantısı ve kusma, kemoterapiyi izleyen birkaç saat içerisinde ortaya çıkabilir.
* Gecikmeli bulantı ve kusma, tedaviden 24 saat sonra bile ortaya çıkabilir.
* Aniden gelişen kusma, bulantı önleyici ilaç almış olsanız ile gerçekleşebilir.
* Şartlanmış kusma, tedavi başlamadan önce, önceki tedavilere bir tepki olarak ortaya çıkar.

Tedavi edilmeyen mide bulantısı ve kusmanın çok ciddi etkileri vardır. Bulantı sizi bitkin bırabilir, endişelendirebilir ve yetersiz beslenmenize yol açabilir.

Aynı zamanda Los Angeles'taki Güney Kaliforniya Universitesi profesörlerinden olan Russell şöyle diyor : "Bulantıyı kontrol altına almak önemlidir. Eğer almazsanız, daha az dozda kemoterapi ilacı almak zorunda kalırsınız. Bu sizin mümkün olduğunca kaçınmak isteyeceğiniz birşeydir. Kontrol edilemeyen mide bulantısı insanları tedaviden vazgeçirir."

Kronik kusmanın doğrudan ve ciddi sonuçları olabilir. Syrjala "Kronik kusma elektrolit dengenizi bozabilir. Sıvı kaybı kemoterapinin toksisitesini artırabilir. Bu da sizi tedavinize devam etmekten vazgeçirebilir." diye belirtiyor.

Kemoterapinin Yan Etkileri - Kim risk altında ?

Kimin kemoterapinin yan etki riski altında olduğu, alınan ilaçlara göre farklılık göstermektedir. Bazı ilaçlar diğerlerine nazaran daha çok yan etkiye sebep olabilirler.

Örneğin önleyici tedavi olmadan Adriamycin (doxorubicin) and Platinol (cisplatin) gibi ilaçlar %90 daha fazla bulantı ve kusmaya sebep olurlar. Fakat Methotrexate or Navelbine (vinorelbine) gibi ilaçların %10'un altında bir riskleri vardır.

Alınan ilaçların en büyük etken olmasına rağmen, kusma ve bulantıya sebep olan başka risk faktörleri de vardır :

* Yüksek dozda kemoterapi ilacı almak
* Ağız yerine iğneyle kemoterapi ilacı almak (daha hızlı absorbe edileceğinden)
* Sık aralıklarla tedavi görmek - iki tedavisi arasındaki süre ne kadar azsa, bulantı riski o kadar fazladır
* Kadın olmak
* 50 yaşından genç olmak
* Bir araçla hareket ederken bulantı yaşıyor olmak
* Hastayken kusmaya eğilimli olmak
* Alkol almamak

Eğer yan etkilere daha eğilimli olduğunuzu düşünüyorsanız doktorunuzla konuşun. Doktorunuz kemoterapiye başlamadan önce sizden bulantı önleyici ilaçlar almanızı isteyebilir.

Şartlanmış Bulantı - Hasta Olmayı Beklemek

Tedaviye başladıktan sonra kemoterapi gören her üç kişiden biri gelmesi beklenen veya şartlanmış kusma yaşar. Size kemoterapiyi hatırlatan herhangi birşey; doktorun ofisinin kokusu veya tedavi görmeye gittiğiniz yol mide bulantısını tetikleyebilir. Her on kişiden birinde şartlanmış kusma görülür.

Syrjala şöyle diyor : "İnsanlar bazen bundan utanıyorlar. Tedavi görmeden önce kusmanın bir güçsüzlük belirtisi olduğunu düşünüyorlar. Ancak bu doğru değil.""

Syrjala bunun insan vücudunun insanı hasta eden birşeye karşı tepkisi olduğunu söylüyor : "Şartlanmış kusmanın sebebi, daha önce zehirlenmenize yol açmış bir yiyecekten nefret etmenize sebep olan sebeple aynıdır. Üzerinden çok zaman geçmiş olsa da vücudunuz sizi korumaya çalışır."

Her ne kadar kanıtlanmış olsa da bu bağlantı kırılabilir. Syrjala en iyi yöntemin bunu önlemek olduğunu söylüyor. Yüksek bulantı riski taşıyan kişilerin tedaviye başlaman önce bulantı önleyici ilaçlar kullanmalarını öneriyor.

Davranışlarınızdaki değişikliğin de ayrıca yardımcı olabileceğini belirtiyor: "Uygulayabileceğiniz en iyi şey dikkatinizi başka tarafa vermektir. Örneğin kemoterapi öncesinde ve kemoterapi sırasında yanınızdaki başka birşeye konsantre olun. Derin bir sohbet, video oyunları ya da sesli kitaplar buna en güzel örnek."

Yeni Bulantı Önleyici İlaçlar

Kemoterapi ilaçları farklı yollarla bulantıya yol açabilir. Russell şöyle diyor : ""Bazıları beyindeki bulantı merkezlerini uyarırken; diğerleri yemek borucu, mide ve bağırsakları uyarır. Çoğu bulantı önleyici ilaç bulantı reseptörlerinin kimyasal uyarımlarını engeller."

Uzmanlar 1990'ların başlarında 5HT3 antagonistleri ismiyle yeni bir tedavinin ortaya çıktığını söylüyorlar. Russell, "Bu ilaçlar Anzemet (dolasetron), Kytril (granisetron), and Zofran (ondansetron); bunlar tedavide büyük bir adım." diye belirtiyor.

Russell ayrıca iki yeni ilacın da çok faydalı olduğu söylüyor, yeni nesil 5HT3 antagonistlerinden Emend (aprepitant) ve Aloxi (palonosetron). Her iki ilaç da iğneyle veriliyor. Bir diğer 5HT3 antagonisti olan Sancuso (granisetron) ise deri yoluyla alınır ve kemoterapiye bağlı bulantı ve kusmayı önlüyor. Bunların dışında bakşa yeni ilaçlar da mevcut.

İlaçlardaki ilerlerme hastalarda büyük bir fark yaratıyor. Escalante "Onbeş yıl önce kullandığımız ilaçlar bulantıyı önlemede yeterince etkili değildi.

Birçok kişi kemoterapi yüzünden hastaneye yatmak zorunda kalıyordu, bulantı ve kusma bu derece kötüydü" diye ekliyor.

Escalante şu an çoğu kemoterapinin ayakta yapıldığını ve bunun yeni bulantı önleyici (antiemetic) ilaçların başarısı olduğunu vurguluyor.

Davranışsal Terapi ve Alternatif Tedaviler

Bazı alternatif terapiler de ilaçlarla beraber kullanıldığında bulantı ve kusmaya yardımcı olabililiyor :

* Akupunktur
* Acupressure (iğnesiz akupunktur, vücudun belirli noktalarına el ve parmaklar kullanılarak basınçc ile yapılan terapi)
* Hipnoz
* Uzman kontrolünde kas gevşetme

Russell bulantı önleyicilere ek olarak akupunktur yaptıran birkaç hastasının olduğunu ve bazılarının inanılmaz fayda gördüğünü söylüyor. Russell, ilaçların yeterli olmadığını düşünen kişilere yeni teknikler konusunda doktorlarına danışmaları tavsiye ediyor.

Syrjala ise bir bütün olarak bakılırsa alternatif tedavi yöntemlerinin risk taşımadı sürece sorun yaratmayacağını düşünüyor. Ancak o ve diğer uzmanlar doktora danışmadan alınan şifalı bitkiler ve otlar konusunda herkesi uyarıyor : "Şifalı bitki ve otlar gerçek ilaçlardır, bunlar asıl ilaçlarınızı etkisini durdurabilirler."

Russel şöyle diyor : "Şu ana kadar şifalı bitkilerin tedaviye yardımcı olduğu kanıtlanmadı. Ayrıca eğer bulantınız varsa, yapmak isteyeceğiniz en son şey ağzınıza farklı bir hap atmaktır."

Esrar (Marihuana) Tartışması

Esrarın mide bulantısını yumuşattığı uzun süredir bilinir. Esrarın içindeki etkin madde THC'nin sentetik hali, Marinol (dronabinol) adıyla reçeteli bir ilaç olarak satılır.

Ancak esrar birçok eyalette yasal değildir. Bunun yanında Syrjala bazı güvenlik risklerine dikkat çekiyor : "Vücuduza bağışıklık sisteminizin çöktüğü bir zamanda saflığı bilinmeyen birşey sokuyorsunuz. Eğer esrar içerken mantar kaparsanız, bununla savaşacak bir bağışıklığınız olmayacaktır."

Ancak Russel esrarın faydalı bir tedavi olduğunu söylüyor : "Gayet açıkki ben esrarı reçeteye yazmam ve yazamam. Ama esrar bulantıyı azaltabilir". Russell hastalarının duman içeren hiçbirşey içmesini istemese de, içe çekilen esrarın hızlı ve etkili bir ilaç olduğunu söylüyor.

Russell bulantı olmadan kemoterapiyi atlatmanın en iyi yolunun hastaların kendi yöntemlerinin uygulamaları olduğunu ekliyor.

Diyet Yapmak Yardımcı Olabilir mi ? Bulantıyı Yiyecekle Azaltmak

Özel bir kemoterapi diyeti yoktur. Ancak uzmanlar baharatlı veya güçlü bir kokusu olan yiyeceklerin bulantıya daha çok sebep olduğunu söylüyor. Syrjala baskın bir tat içermeyen yiyeceklerle yapılan bir diyetin faydalı olacağını düşünse de, herkesin farklı olduğunu ve kendinizin için en doğru yiyecek tercihini sizin yapmanızı öneriyor.

"Bence ideal olan insanların kemoterapi sırasında sağlıklı bir diyet yapmaları ve ihtiyaçları olan vitamin ve mineralleri almalarıdır" diyen Russell "ancak en önemli şey yazılan dozda kemoterapi olmanızdır. Tedaviniz sırasında yediğiniz her türlü yiyecek büyük ihtimalle uygundur" diye ekliyor.

Ancak bir şey çok önemli, vücudunuzun kesinlike susuz kalmamo gerekiyor. Dehidrasyon tedavinizi aksatabilir ve başka riskleri vardır. Escalante "Eğer yeterli miktarda sıvı almazsanız acil serviste uyanabilirsiniz" diye ekliyor.

Escalente daha sık olarak küçük öğünler yemek de bulantıyı önlemede yardımcı olabilir diye düşünüyor. Russell bulantınız olduğunda kesinlikle kendinizi yemeye zorlamamnızı ve düzenli olarak yemek yemenin önemli olduğunu belirtiyor.

Russell şöyle diyor : "Kemoterapiye asla boş bir mideyle gelmeyin, bu sadece mide bulantısı riskini artırır. Sebebin ilaçlar mı yoksa sadece açlık mı olduğunu asla bilemezsiniz."

Syrjala ise hasta hissettiğiniz zamanlarda sizi rahatlatan yiyecekler tüketmenizin beklenmedik sonuçlar doğrulabileceği ve bunu bulantı ile bağdaştırabileceğiniz konusunda uyarıyor: "Bulantı yaptığından şüphelendikleri zaman insanları çikolata gibi en favori yiyecekleri yemekten kaçınmaları konusunda uyarıyorum. Bulantıyla bu yiyecekleri bağdaştırarak bu zevkten mahrum kalmak istemezsiniz."

Sıradaki Adım : Kemoterapiye Bağlı Bulantıyı Önlemek

Tabiki kemoterapi gören kişilerden bazı kişiler bulantı ve kusma yaşayacaklardır. Fakat bu belirtiler sizin beklendiğinizden çok daha az olacaktır.

Escalante "birçok insan kemoterapiden olması gerektiğinden çok daha fazla korkuyor. Geçmişte kemoterapi gören insanların neler yaşadıklarını hatırlıyorlar. Ancak artık birçok kişi için durum böyle değil" diyor.

Russell "Eskiden insanlara bulantıyı engellemek için sakinleştirici verirdik. Şimdi ise insanlar kemoterapiden sonra normal ayrılıyorlar, sakinleştirici veya bulantı olmadan" diye ekliyor.

Syrjala ise bulantı önleyici tedavinin artık yeni bir amacı olduğunu vurguluyor : oluşmasını önlemek. Syrjala şöyle diyor : "Günümüzde mide bulantısı ve kusmayı kontrol altına almaya çalışmıyoruz. Artık oluşmalarını engelliyoruz. Belirtilerin ortaya çıkmasını engelleyen ilaçlarımız var. Bu ilerleme adına gerçekten muhteşem bir işaret."

Bu yazı KanseriTedaviEt.com'da yayınlanmıştır - Kemoterapiye Bağlı Mide Bulantısı ve Kusmayı Kontrol Altına Alın

Blog Widget by LinkWithin

1 yorum

  1. kredi kartı borcu // 13 Kasım 2009 13:05:00 GMT+2  

    Güzel bir yazı.

Yorum Gönder

Bu ay en çok okunanlar